Zapłata w bonach
Obrót bonami
Przedsiębiorcy niejednokrotnie przekazują swoim kontrahentom, w formie nieodpłatnej w ramach podziękowania za współpracę i zachęty do dalszego korzystania z jej usług, bony towarowe. Bony mogą być również przekazywane za częściową odpłatnością w stosunku do ich wartości nominalnej. Nie są one towarami, ani nie można ich uznać za usługę. Stanowią one znaki legitymacyjne, w których zawarte zostało przyrzeczenie emitenta do dostawy towarów na preferencyjnych warunkach. W niniejszej części zostanie omówiony obrót bonami (sprzedaż bonów, darowizna bonów), które są następnie realizowane przez któregoś z kolei właściciela tych instrumentów. Nie ma tu natomiast mowy - co należy wyraźnie podkreślić - o sytuacji, w której podmiot wydaje bony, które uprawniają do uzyskania rabatu. Należy bowiem odróżnić bony, których skutkiem jest udzielenie rabatu dla nabywcy, od bonów, które stanowią jedynie ekwiwalent środka płatniczego, lecz nie powodują udzielenia rabatu.
Wobec powyższego wydanie przez emitenta bonów towarowych - bez względu na to, czy odbyło to się za odpłatnością czy nie - nie może być traktowane jako czynność opodatkowana w VAT.
Tego rodzaju bony mogą podlegać dalszemu obrotowi, np. hurtownik, który otrzymał bony, może je dalej przekazać detaliście, ten zaś konsumentowi, czy też przedsiębiorca kupuje bony w sieci handlowej, by nieodpłatnie obdarować nimi swoich kontrahentów. Również ten obrót również leży poza sferą zainteresowania VAT, co potwierdza chociażby interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 15 września 2011 r., nr ILPP2/443-955/11-2/MR.
W jakiej wysokości odliczenie?
Gdy podatnik otrzyma bon towarowy w związku z reklamą innego podmiotu wymienia go na towary. Jednak otrzymana przez niego faktura VAT zawiera kwotę należną za towar wraz z podatkiem VAT oraz informację o formie płatności "w bonach towarowych". Musi postawić przed sobą pytanie czy będzie miał prawo do odliczenia z takiej faktury. Odpowiedź jednak nie jest taka oczywista, ponieważ istnieją argumenty "za" i "przeciw". Należy jednak pamiętać, iż najistotniejsza w tej sytuacji jest analiza warunków realizacji bonów.
Przychód ze sprzedaży bonów
Przedsiębiorca w celu promocji swojej działalności może emitować i sprzedawać podmiotom instytucjonalnym oraz klientom detalicznym bony towarowe, będące dokumentami na okaziciela o określonej wartości nominalnej, uprawniające do bezgotówkowego zakupu towarów od tego przedsiębiorcy. Płatność za bony może następować w chwili wydania bonu, lub w innym terminie określonym w nocie obciążeniowej. Występują także sytuacje, w których cena sprzedaży bonu jest niższa od jego wartości nominalnej w związku z udzielonym rabatem (dyskonto). Bon posiada zazwyczaj numer identyfikacyjny oraz termin ważności, po upływie którego nie może być realizowany. W przypadku gdy cena zakupu jest niższa od wartości nominalnej bonu, klient może nie otrzymywać różnicy.
W mojej ocenie przychód podatkowy winien być rozpoznany w momencie wydania towaru, zatem nie może być powtórnie rozpoznany w momencie otrzymania zapłaty za zakup bonu przez jego nabywcę. Otrzymaną zapłatę za bon należy traktować jako zaliczkę na poczet późniejszego wydania towaru. Tego rodzaju przysporzenia są bowiem wyłączone z przychodów na podstawie art. 12 ust. 4 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Natomiast w sytuacji, gdy w oznaczonym terminie klient nie zrealizuje bonu, przedsiębiorca będzie zobligowany do rozpoznania przychodu w wysokości niewykorzystanej przez klienta, na ostatni dzień okresu rozliczeniowego, ale - w mojej ocenie - pomniejszonej o rabat, który został udzielony przy sprzedaży bonu. Podstawę zaliczenia tej kwoty do przychodów stanowi art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Zaś w przypadku, gdyby łączna wartość brutto zakupionych towarów była niższa od wartości nominalnej bonu, nadwyżka wartości bonu ponad wartość zakupionych towarów stanowiłaby przychód podatkowy w momencie wymiany bonu na towar (w momencie sprzedaży towarów). Powyższe stanowisko częsciowo znajduje potwierdzenie w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 19 września 2011 r., nr ILPB4/423-200/11-2/MC.
Zapłata bonem towarowym
Ostatnim problemem jest określenie obrotu jaki powinien wykazać akceptant bonu, w szczególności gdy sprzedał go innemu podmiotowi z upustem. W tej sytuacji emitent otrzymał już wynagrodzenie w wysokości uwzględniającej upust.Analogiczną sytuację rozważał ETS w orzeczeniu C-288/94 Argos Distributors Ltd. Mianowicie cena, po której bon był sprzedawany, była niższa niż wartość nominalna bonu. Niewiadomą było, czy podstawą opodatkowania dostawy realizowanej przy użyciu bonu powinna być kwota nominalna bonu, czy kwota faktycznie otrzymana przez emitenta bonu i sprzedawcę towaru w jednym w momencie wydania bonu towarowego. Trybunał potwierdził, iż podstawa opodatkowania nie może być wyższa niż kwota faktycznie otrzymana przez emitenta, z uwzględnieniem rabatu, którego udzielił przy sprzedaży bonu.
Nieco więcej wątpliwości powodują okoliczności, w których detalista akceptuje bony towarowe wystawione przez inny podmiot, np. producenta, mając zagwarantowane, że wartość nominalna bonu, lub inna kwota ustalona przez strony, zostanie mu przez tego producenta zwrócona. Od klienta otrzymuje bowiem tylko kwotę pomniejszoną o wartość nominalną bonu. Jednak, jak powszechnie uznano w orzecznictwie ETS (np. C-427/98 Komisja przeciwko RFN i C-398/99 Yorkshire Cooperatives Ltd.), do tej wartości winien doliczyć kwotę, którą zobowiązany jest zwrócić producent.
Jednak w tym momencie powstaje pytanie o wysokość obrotu, który winien być rozpoznany przez producenta (emitenta bonu), skoro faktycznie uszczupla on swoje przysporzenie związane z określonym towarem.
