Restrukturyzacja przedsiębiorstw

Czym jest przedsiębiorstwo w ustawach podatkowych?

Każda aktywność gospodarcza ma swoją odrębną specyfikę, która przesądza o dokonywanych działaniach inwestycyjnych. Nie ma więc z góry ustalonego, niezmiennego katalogu składników materialnych i niematerialnych, które można by z góry przypisać do każdego funkcjonującego w gospodarce przedsiębiorstwa (którego istnienie jest niezbędne dla uznania osoby za przedsiębiorcę), bez względu na to kto i w jakim celu go prowadzi. W doktrynie prawa podkreśla się niezwykłą wagę przypisywaną funkcjonalnemu związkowi występującemu pomiędzy poszczególnymi składnikami majątku przedsiębiorstwa. Dlatego też to, jakie środki trwałe, oraz wartości niematerialne i prawne nabędziemy, w jakie składniki wyposażenia, środki pieniężne i pozostałe aktywa je wyposażymy, będzie zależało od celu, jaki te wszystkie składniki będą spełniały łącznie. Słowo łącznie gra tutaj kluczową rolę. Oznacza bowiem, iż brak (np.: nie nabycie) przedmiotowo istotnego składnika spowoduje, iż albo nie będziemy mieć do czynienia z przedsiębiorstwem, albo zostanie ono pozbawione cech pozwalających na skuteczne działanie (tzw. podmiot upośledzony).

Takie rozumienie przedsiębiorstwa zawarte jest w treści art. 551 Kodeksu Cywilnego, do którego odsyłają przepisy podatkowe. W myśl tego przepisu przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.

Obejmuje ono w szczególności:

• oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
• własność nieruchomości lub ruchomości, w tym: urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
• prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości, oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
• wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
• koncesje, licencje i zezwolenia;
• patenty i inne prawa własności przemysłowej;
• majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
• tajemnice przedsiębiorstwa;
• księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Wyrażenie w szczególności ma tutaj odmienne znaczenie niż to, które zwykle nadają mu interpretatorzy ustaw. Zwykle bowiem wyrażenie to oznacza, iż wszystkie wymienione powyżej elementy są niezbędne dla wypełnienia hipotezy przepisu. Zaś tutaj - w art. 551 Kodeksu Cywilnego - wymienione są najbardziej charakterystyczne składniki występujące w przedsiębiorstwie. Jednak nie wszystkie zawsze występują, a często występują zupełnie inne elementy tu nie wymienione. W każdym razie zawsze niezbędna jest indywidualna analiza konkretnych okoliczności sprawy.

Rola profesjonalnego doradcy.

Gdy mamy do czynienia ze zdarzeniami restrukturyzacyjnymi, każde wymaga indywidualnej, nieszablonowej analizy. W tym przypadku rolą doradcy podatkowego jest ocena, czy sprzedaż wielu składników majątkowych de facto nie prowadzi do zbycia przedsiębiorstwa.

Jeżeli odpowiedź będzie pozytywna, to ocena skutków podatkowych w zakresie różnych podatków będzie najczęściej zupełnie inna, niż w przypadku zbycia pojedynczych towarów lub usług.