Firma płaci daninę według wyższych stawek

Opinia dla "Rzeczpospolitej"

W przepisach dotyczących podatku od nieruchomości wykonywanie działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę wiąże się, co do zasady, z wyższymi obciążeniami podatkowymi w odniesieniu do posiadanych przez tą osobę gruntów, budynków lub budowli. Zasadniczo o wysokości podatku decydują wtedy dwie, występujące zamiennie, okoliczności: związek przedmiotu opodatkowania z działalnością gospodarczą, oraz zajęcie owych gruntów i budynków na cele działalności gospodarczej. Istnienie związku lub zajęcia na cele działalności gospodarczej zazwyczaj przesądza o stosowaniu dużo wyższej stawki podatku. Ponadto fakt zajęcia na cele tej działalności sprawia, iż grunt rolny będzie opodatkowany podatkiem od nieruchomości, a nie podatkiem rolnym.

Związek nieruchomości z działalnością gospodarczą…

Spośród dwóch wyrażeń, jedynie pojęcie związku z działalnością gospodarczą zostało w ustawie zdefiniowane. W myśl art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2006 r., nr 121, poz. 844, z późn. zm.) wystarczy zazwyczaj, iż przedsiębiorca jest w posiadaniu nieruchomości, budynku lub budowli, aby uznać, iż są one związane z działalnością gospodarczą. Jedynie względy techniczne mogą zadecydować o braku opodatkowania.

…lub jej zajęcie na działalność.

Tymczasem zajęcie na cele działalności gospodarczej nie zostało określone w przepisach. Natomiast zasady techniki prawodawczej wykluczają możliwość utożsamiania tego pojęcia z wyrażeniem, które zostało zdefiniowane w cytowanym już art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Brak definicji legalnej uzasadnia odwołanie się do potocznego znaczenia słów. Według Uniwersalnego słownika języka polskiego pod redakcją prof. S. Dubisza (Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003 r.) słowa zająć, zajmować oznaczają - zapełnić (zapełniać), wypełnić (wypełniać) sobą lub czymś jakąś przestrzeń, powierzchnię. Zatem zajęciem na cele działalności gospodarczej można określić jedynie faktyczne czynności, polegające na przeznaczeniu i wykorzystywaniu gruntu, budynku lub budowli przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Wszelkie działania skierowane do przedmiotu opodatkowania powinny być zatem uzasadnione wyłącznie celami gospodarczymi przedsiębiorcy. Natomiast grunt, budynek lub określona ich część, zajęte na potrzeby tej działalności, powinny wykluczać każdą inną aktywność, czyli nie związaną z działalnością gospodarczą. Samo przeznaczenie takiego mienia na cele aktywności gospodarczej nie jest wystarczające, by uznać, iż podlega ono mniej korzystnym regułom opodatkowania. Dopiero faktyczne i trwałe zagospodarowanie gruntu, budynku lub ich części w sposób, który nada im charakter gospodarczy (przemysłowy, usługowy, itp.), będzie uzasadniało opodatkowanie według reguł przewidzianych dla mienia zajętego do celów działalności gospodarczej. Oznacza to, iż utrudnione, bądź niemożliwe będzie wykorzystywanie tych obiektów do innych celów, np.: mieszkaniowych, rolniczych. Powyższe tezy są podzielane w orzecznictwie sądowym.

Warto chociażby powołać się na wyrok NSA z dnia 10 stycznia 2007 r., sygn. akt II FSK 97/06, czy też wyrok WSA w Warszawie z dnia 20 stycznia 2009 r., sygn. akt III SA/Wa 2129/08. Należy nadto zwrócić uwagę na fakt, iż faktyczne wykorzystywanie gruntu, budynku lub budowli na cele działalności gospodarczej jedynie sezonowo będzie zajęciem na cele tej działalności, skoro tylko te obiekty są urządzone w sposób wykluczający podjęcie jakiejkolwiek aktywności innej niż gospodarcza.

Ponieważ zajęcie polega na czynnościach faktycznych, to może być skierowane li tylko do fizycznej części gruntu lub budynku. Wydaje się, iż wtedy tylko do tej fizycznie wyodrębnionej części zastosowanie znajdą przepisy, odnoszące się do majątku zajętego na cele działalności gospodarczej. Jednakże ta część powinna być w jakiś sposób wyodrębniona z całej nieruchomości (np.: ogrodzenie).

Działalność gospodarcza na gruncie rolnym.

Zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają użytki rolne, grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych lub lasy, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej. Zatem jeżeli na części gruntu rolnego prowadzi się czynności służące prowadzonej działalności gospodarczej (np.: skład złomu na części gruntu rolnego), to tylko ta fizyczna część nieruchomości będzie przedmiotem opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Do tej części nie będzie zaś odnosił się podatek rolny. Ponadto mimo tego, iż grunt ten w całości jest własnością przedsiębiorcy, to stawka podatku od nieruchomości, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o podatkach o opłatach lokalnych (obecnie kwota nieprzekraczająca 0,77 zł od 1 m2 powierzchni), będzie miała zastosowanie wyłącznie do tej części. Pozostały grunt bowiem nie stanowi przedmiotu opodatkowania w podatku od nieruchomości.

Działalność gospodarcza w mieszkaniu.

Podatnik może również prowadzić działalność gospodarczą w budynku lub lokalu mieszkalnym. Jednakże nie zawsze będzie się to wiązało z koniecznością opodatkowania tej nieruchomości według stawek jak dla działalności gospodarczej. Wyłącznie takie użytkowanie nieruchomości, które wykluczy lub znacząco utrudni jej użytkowanie w innym celu niż działalność gospodarcza spowoduje konieczność opodatkowania według stawek obowiązujących dla działalności gospodarczej (20,51 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej), nie zaś jak dla budynków mieszkalnych (0,65 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej). Znajduje to potwierdzenie w orzecznictwie. W wyroku z dnia 11 sierpnia 1992 r. NSA (sygn. akt SA/Wr 650/92) stwierdził, iż dla opodatkowania wyższą stawką część budynku mieszkalnego winna być przeznaczona dla prowadzenia w niej działalności gospodarczej z wyłączeniem funkcji mieszkalnych i innych, związanych z zamieszkiwaniem w budynku. Z kolei w decyzji Prezydenta Miasta Łodzi z dnia 3 sierpnia 2007 r. (sygn. akt IIIRF 31100/1/02/07) stwierdzono, że jeśli powierzchnie zajmowane na prowadzenie działalności gospodarczej służą jednocześnie celom mieszkalnym, to będą one korzystały ze stawki określonej jak dla budynków mieszkalnych. Natomiast wykorzystywanie do działalności gospodarczej fizycznej części budynku będzie uzasadniało wyższe opodatkowanie tylko tej części.

Przykład: Przedsiębiorca świadczy usługi projektowania w lokalu mieszkalnym, w pokoju, który jednocześnie wykorzystuje do celów osobistych. Mieszkanie w całości będzie opodatkowane według stawek, jak dla budynków mieszkalnych. Gdyby jednak zorganizował w pokoju biuro i przyjmował w nim klientów, zastosowanie mogłyby znaleźć stawki dla działalności gospodarczej, ale tylko w odniesieniu do powierzchni pokoju.